Laatst geüpdatet op februari 17, 2021 by Redactie
Hoe vaak iemand overdag dutjes doet, of helemaal niet, wordt gedeeltelijk gereguleerd door zijn genen, blijkt uit nieuw onderzoek onder leiding van onderzoekers van het Massachusetts General Hospital (MGH). In deze studie, de grootste in zijn soort die ooit is uitgevoerd, werkte het MGH-team samen met collega’s van de Universiteit van Murcia in Spanje en verschillende andere instellingen om tientallen genregio’s te identificeren die de neiging hebben om overdag dutjes te doen. Ze ontdekten ook voorlopig bewijs dat slaapgewoonten koppelt aan cardiometabolische gezondheid.
“Dutten is enigszins controversieel”, zegt Hassan Saeed Dashti, co-hoofdauteur van het rapport met Iyas Daghlas, een medische student aan de Harvard Medical School (HMS). Dashti merkt op dat sommige landen waar dutjes overdag lang deel uitmaakten van de cultuur (zoals Spanje) de gewoonte nu ontmoedigen. Ondertussen promoten sommige bedrijven in de Verenigde Staten dutjes nu als een manier om de productiviteit te verhogen. “Het was belangrijk om te proberen de biologische routes te ontwarren die bijdragen aan de reden waarom we dutten”, zegt Dashti.
Lees ook: De voordelen van een dutje doen
Eerder gebruikten co-senior auteur Richa Saxena, PhD, hoofdonderzoeker bij het Saxena Lab bij MGH, en haar collega’s enorme databases met genetische en levensstijlinformatie om andere aspecten van slaap te bestuderen. Met name heeft het team genen geïdentificeerd die verband houden met slaapduur, slapeloosheid en de neiging om vroeg op te staan of ‘nachtbraker’ te zijn. Om een beter begrip te krijgen van de genetica van dutten, voerden Saxena’s team en co-senior auteur Marta Garaulet, PhD, van de afdeling Fysiologie aan de Universiteit van Murcia, een genoombrede associatiestudie (GWAS) uit, waarbij snel complete sets van DNA, of genomen, van een groot aantal mensen. Het doel van een GWAS is om genetische variaties te identificeren die verband houden met een specifieke ziekte of, in dit geval, gewoonte.
Voor deze studie gebruikten de MGH-onderzoekers en hun collega’s gegevens van de Britse Biobank, waaronder genetische informatie van 452.633 mensen. Alle deelnemers werd gevraagd of ze overdag ‘nooit/zelden’, ‘soms’ of ‘gewoonlijk’ een dutje doen. De GWAS identificeerde 123 regio’s in het menselijk genoom die geassocieerd zijn met dutten overdag. Een subgroep van deelnemers droeg activiteitsmonitors, versnellingsmeters genaamd, die gegevens verschaffen over sedentair gedrag overdag, wat een indicator kan zijn van dutten. Deze objectieve gegevens gaven aan dat de zelfrapportages over dutjes juist waren. “Dat gaf een extra laag vertrouwen dat wat we hebben gevonden”, zegt Dashti.
Verschillende andere kenmerken van de studie versterken de resultaten. De onderzoekers repliceerden bijvoorbeeld onafhankelijk hun bevindingen in een analyse van de genomen van 541.333 mensen. Ook is al bekend dat een aanzienlijk aantal van de genen nabij of op gebieden die door de GWAS zijn geïdentificeerd een rol spelen bij slaap. Een voorbeeld is KSR2, een gen dat het MGH-team en medewerkers eerder hadden gevonden, een rol speelt bij slaapregulatie.
Lees ook: 16 eenvoudige manieren om te relaxen
Door dieper in de gegevens te graven, identificeerde het team ten minste drie mogelijke mechanismen die dutten bevorderen:
Slaapneiging: sommige mensen hebben meer gesloten ogen nodig dan anderen.
Verstoorde slaap: een dutje overdag kan helpen om een slechte slaap de nacht ervoor goed te maken.
Vroeg wakker worden: mensen die vroeg opstaan, kunnen hun slaap ‘inhalen’ met een dutje.
“Dit vertelt ons dat dutten overdag biologisch wordt aangedreven en niet alleen een ecologische of gedragsmatige keuze is”, zegt Dashti. Sommige van deze subtypes hielden verband met cardiometabole gezondheidsproblemen, zoals een grote tailleomtrek en verhoogde bloeddruk, hoewel er meer onderzoek naar die associaties nodig is.
Bovendien waren verschillende genvarianten die verband houden met dutten al geassocieerd met signalering door een neuropeptide genaamd orexine, dat een rol speelt bij waakzaamheid. “Het is bekend dat dit pad betrokken is bij zeldzame slaapstoornissen zoals narcolepsie, maar onze bevindingen tonen aan dat kleinere verstoringen in het pad kunnen verklaren waarom sommige mensen meer dutten dan anderen”, zegt Daghlas.
