Laatst geüpdatet op juni 10, 2025 by Redactie
Gierst is een verzamelnaam voor een kleinvruchtige speltkorrel met verschillende geslachten. Gierst wordt al meer dan 6000 jaar in Afrika verbouwd. Als herkomstgebied wordt het gebied van het huidige Ethiopië en Soedan beschouwd. Van daaruit heeft de plant zich door heel Afrika verspreid.
Lees ook: Alles over Rijst
Van Afrika naar Azië en Europa
De robuustheid en het vermogen om onder uiteenlopende klimaatomstandigheden te gedijen, in combinatie met het korte groeiseizoen, zorgden ervoor dat de plant zich snel verspreidde naar Azië en Europa. Archeologische vondsten bewijzen dat gierst in de bronstijd op het menu stond in Midden-Europese streken. In de oudheid was gierst een hoofdvoedsel voor veel beschavingen, en in de Middeleeuwen behoorden de verschillende soorten gierst tot de meest verbouwde granen.
Pas met de komst van productievere granen, de teelt van aardappelen en de opkomst van brood in plaats van pap, begon de achteruitgang van de gierstteelt. Tegenwoordig is gierst nog steeds een traditioneel basisvoedsel, vooral in Sub-Sahara Afrika en Azië. West-Afrikaanse landen hebben de hoogste consumptie per hoofd van de bevolking.
Soorten
Gierst lijkt qua teelt erg op maïs. In hun jonge stadium zien beide gewassen er ook vrijwel hetzelfde uit. Later vormt gierst pluimen op de scheuten, die bestaan uit talloze kleine aartjes. De bijna bolvormige gierstzaden worden omgeven door schillen. Op basis van de aard van de granen wordt gierst in twee hoofdgroepen verdeeld: sorghum met grotere korrels en daarom hogere opbrengsten per hectare, en gierst met kleinere korrels. Sorghum is vooral interessant voor industrieel gebruik. Gierst omvat de meeste bekende geslachten, bijvoorbeeld pluimgierst, vossenstaartgierst, parelgierst, vingergierst en teff. De ronde gierstkorrels zijn twee tot vijf millimeter groot en hebben, afhankelijk van de variëteit, verschillende kleuren, bijvoorbeeld wit, geel, roodachtig of bruin.
Vele producten
De verscheidenheid aan gierst producten is indrukwekkend, waarvan de meeste van biologische kwaliteit zijn. Het gaat hierbij vooral om producten van goudgierst (behoort tot de gierstfamilie), een gewas dat vooral in Centraal-Europa veel voorkomt. De van de doppen en de harde schil ontdane gierstkorrels kunnen worden verwerkt tot meel, griesmeel en vlokken. Granen, meel en griesmeel zijn geschikt voor burgers, risotto’s (preciezer gezegd: gierstrisotto’s), ovenschotels en gratins. Net als rijst is gierst verkrijgbaar in kookzakjes. Gierstvlokken worden gebruikt als ingrediënt in muesli. Hiervoor wordt de hele graankorrel gestoomd en vervolgens gerold. Er zijn ook pasta’s op basis van gierst en gierstsnacks zoals repen, chips, crackers of wafels. Gierstkorrels kun je ook vinden in een supermarkt met een goed assortiment en een afdeling biologische producten. Andere producten vindt je vaker in biologische winkels en natuurvoedingswinkels.
Koken
Afhankelijk van het gerecht worden gierstkorrels in twee tot drie keer zoveel vloeistof gekookt. De kooktijd bedraagt ongeveer 20 minuten, maar je kunt het de laatste tien minuten laten zwellen, maar dan wel met het vuur uit. De fabrikanten geven gedetailleerde bereidingsinstructies op hun verpakkingen.
Lees ook: Alles over meel
Glutenvrij
Gierst bevat geen gluten, dus gierstproducten zijn ook een optie voor mensen die een glutenvrij dieet moeten volgen. Veel voedingsstoffen die typisch zijn voor granen, zijn in aanzienlijke hoeveelheden aanwezig, bijvoorbeeld vitamine B en magnesium. De belangrijke sporenelementen ijzer en zink worden gemiddeld in respectievelijk 6,9 en 2,9 milligram gegeven. Daarmee is het ijzergehalte het hoogst van alle granen.
