Laatst geüpdatet op maart 5, 2025 by Redactie
Onderzoekers hebben een nieuwe verklaring voor waarom we de “geluksparadox” ervaren – een fenomeen waarbij proberen onszelf gelukkiger te maken ons eigenlijk minder gelukkig maakt. Onderzoeken documenteren de paradox al meer dan tien jaar, maar weinigen hebben onderzocht wat de oorzaak ervan is. Volgens nieuw onderzoek van U of T Scarborough blijkt dat proberen gelukkig te zijn mentaal uitputtend is op een manier die ons vermogen om zelfbeheersing en wilskracht te gebruiken uitput. Als gevolg hiervan zijn we vatbaarder voor verleiding en voor het nemen van zelfdestructieve beslissingen die ons minder gelukkig maken.
“Het nastreven van geluk is een beetje als een sneeuwbaleffect. Je besluit om jezelf gelukkiger te voelen, maar die inspanning put je vermogen uit om de dingen te doen die je gelukkiger maken,” zegt medeauteur van de studie Sam Maglio, hoogleraar marketing aan de afdeling Management van U of T Scarborough en de Rotman School of Management.
Maglio vergelijkt de gevolgen van het constant proberen gelukkiger te zijn met thuiskomen na een lange dag op het werk: hoe meer mentaal uitgeput we zijn, hoe meer we geneigd zijn om het schoonmaken van het huis over te slaan en in plaats daarvan bijvoorbeeld door sociale media te scrollen. Maglio en medeauteur van de studie Aekyoung Kim, docent aan de Business School van de Universiteit van Sydney, pakten de paradox ook aan in een onderzoek uit 2018 dat ontdekte dat mensen die proberen gelukkiger te zijn, vaak het gevoel hebben dat ze weinig tijd hebben, waardoor ze ongelukkiger worden door de stress.
“Het verhaal hier is dat het nastreven van geluk mentale middelen kost. In plaats van gewoon met de stroom mee te gaan, probeer je jezelf anders te voelen,” zegt Maglio.
Het handmatig reguleren van onze gedachten, emoties en gedragingen is bijzonder vermoeiend, merken de onderzoekers op, en in de miljoenenindustrie voor zelfhulp wordt er veel druk en verantwoordelijkheid op het zelf gelegd. Geluk is bijzonder vermoeiend als mensen het op dezelfde manier zien als geld, alsof het inherent iets is dat we zoveel mogelijk kunnen en moeten verzamelen en hamsteren.
Het nastreven van geluk legt een unieke druk op mentale middelen
Onderzoekers ondervroegen honderden mensen en ontdekten dat hoe meer ze gewoonlijk probeerden gelukkiger te zijn, hoe minder ze aangaven zelfbeheersing te gebruiken in hun dagelijks leven. Maglio en Kim dachten dat dit kwam doordat het nastreven van geluk en zelfbeheersing moeten concurreren om dezelfde eindige bron van mentale energie. Dus sloten ze hun volgende ronde onderzoeken af door deelnemers lijsten met objecten te laten rangschikken, aangezien het maken van keuzes — en het voltooien van alledaagse taken — mentale middelen en zelfregulering vereist. Zoals vermoed, hoe meer mensen aangaven geluk te zoeken, hoe minder tijd ze aan de taak besteedden.
Eén experiment gebruikte advertenties met het woord “geluk” erin om een fenomeen te activeren waarbij mensen proberen gelukkiger te worden door alleen het woord te zien. De deelnemers kregen vervolgens een grote kom chocolaatjes, kregen te horen dat ze er zoveel mochten eten als ze wilden en moesten de smaak beoordelen. Onderzoekers redeneerden dat hoe meer zelfbeheersing een deelnemer had, hoe minder chocolaatjes ze aten en ontdekten dat degenen die de “happiness prime”-advertentie te zien kregen, meer aten dan hun tegenhangers.
Maar, vroegen Maglio en Kim zich af, hadden ze meer gegeten omdat het najagen van geluk extreem vermoeiend is, of zou het najagen van een doel hen net zo moe maken? Voor het laatste onderzoek kregen deelnemers paren van alledaagse voorwerpen; de ene groep werd gevraagd de optie te kiezen die hun geluk zou verbeteren, terwijl de andere groep werd gevraagd te kiezen op basis van hun persoonlijke voorkeuren. Beide groepen kregen vervolgens een mentale taak die hun zelfbeheersingsvermogen meette. De geluksgroep stopte eerder, wat aangeeft dat ze minder mentale middelen over hadden na een periode van gelukszoeken.
Het najagen van geluk is niet per definitie zinloos, verduidelijkt Maglio. Hij raadt aan om geluk meer te zien als zand op het strand. Je kunt je vastklampen aan een handvol zand en proberen het te beheersen, maar hoe harder je het vasthoudt, hoe meer je hand verkrampt. Uiteindelijk zul je het moeten loslaten.
“Gewoon relaxen. Probeer niet de hele tijd supergelukkig te zijn,” zegt Maglio, wiens werk wordt ondersteund door een subsidie van de Social Sciences and Humanities Research Council of Canada. “In plaats van te proberen meer dingen te krijgen die je wilt, kijk je naar wat je al hebt en accepteer je het gewoon als iets dat je gelukkig maakt.”
