Laatst geüpdatet op december 3, 2021 by Redactie
Machtige keizers, flamboyante aristocraten en welgestelde burgers. Niet eerder kwamen in Nederland zoveel Europese renaissanceportretten bijeen. Ruim honderd internationale topstukken van beroemde kunstenaars als Memling, Dürer, Holbein, Titiaan en Veronese zijn dit najaar te bewonderen in de tentoonstelling Vergeet me niet in het Rijksmuseum. Steeds meer mensen lieten zich in de vijftiende en zestiende eeuw vereeuwigen. Vergeet me niet gaat over ambities, verlangen en verlies. Over hoe mensen herinnerd willen worden.
Vergeet me niet is de eerste grote tentoonstelling over internationale renaissanceportretten in Nederland. Eén van de hoogtepunten van de tentoonstelling is Portret van een jonge vrouw (ca. 1470) van Petrus Christus uit de Gemäldegalerie in Berlijn. Andere portretten komen onder meer uit het Kunstmuseum in Bazel, de National Gallery in Londen, het Museo del Prado in Madrid en de National Gallery of Art in Washington.
Vergeet me niet. Portretten van Dürer tot Sofonisba is te zien van 1 oktober 2021 tot en met 16 januari 2022 in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum.
Vergeet me niet
Met het verstrijken van de tijd de herinnering aan een persoon in stand houden, wordt al sinds de oudheid gezien als de belangrijkste functie van portretten. Wanneer in Europa rond 1500 de eerste grote bloei van het portret begint, grijpen kunstenaars en opdrachtgevers hierop terug, zowel ten noorden als ten zuiden van de Alpen. Hoewel er grote regionale verschillen zijn, is de gemeenschappelijke deler overduidelijk: de menselijke behoefte aan het herinneren. Evenals nu, wilden de geportretteerden zichzelf zo gunstig mogelijk voor het voetlicht brengen. Ieder onderdeel van de compositie werd geregisseerd; gezichtsuitdrukking, symboliek, houding, achtergrond en kleding. Waar de een schoonheid hoog in het vaandel had, vestigde de ander de aandacht op gezag. Zo onderstreept Karel V zijn macht door zich rond 1553 te laten vereeuwigen als Romeinse keizer en toont Maarten van Heemskerck in 1555 zelfbewust zijn kunnen in een zelfportret. De tentoonstelling Vergeet me niet belicht hoe de mensen wilden overkomen aan de hand van thema’s als schoonheid, gezag, ambitie, liefde, familie, kennis en geloof.
Internationale topstukken
Voor de tentoonstelling komen bruiklenen van musea uit heel Europa en de Verenigde Staten bijeen. Portret van een Jonge vrouw (ca. 1470) van Petrus Christus, een hoogtepunt uit de collectie van de Gemäldegalerie en een topstuk uit de Noordelijke renaissance, reist voor het eerst sinds 1994. Het Museo Civico d’Arte Antica, Palazzo Madama in Turijn leent Antonello da Messina’s Portret van een man (1476). Het grafmonument van Isabella van Bourbon (Jan Borman II en Renier van Thienen, 1475-76) uit de Onze-Lieve-Vrouwenkerk in Antwerpen wordt herenigd met de tien Pleurants uit het Rijksmuseum (bruikleen gemeente Amsterdam). Van Albrecht Dürer komt Portret van een jonge vrouw met los haar in gebed (1497) uit het Städel Museum in Frankfurt. Het Kunstmuseum in Bazel geeft verschillende werken in bruikleen, waaronder Portretten van Jakob Meyer zum Hasen en zijn vrouw Dorothea Kannengiesser van Hans Holbein II (1516). Uit de National Gallery of Art in Washington komt Jan Gossarts Portret van Jan Jacobsz Snoeck (ca. 1530). Het Muzeum-Zamek w Łańcucie in Łańcut leent een zelfportret van de Italiaanse kunstenares Sofonisba Anguissola (ca. 1556).
Twee vroegste individuele portretten van Afrikaanse mannen samen in Vergeet me niet
Uit de meer dan 100 portretten die getoond worden in Vergeet me niet, zijn twee individuele portretten opgenomen van Afrikaanse mannen. Dit is bijzonder aangezien er zijn er slechts handvol portretten uit de renaissance overgeleverd. Het gaat om de vroegst bekende tekening, Portret van de Afrikaanse man (1508) van Albrecht Dürer uit de collectie van het Albertina in Wenen en het vroegst bekende schilderij, Portret van een Afrikaanse man, vermoedelijk Christophle Le More(1525), van Jan Janszn Mostaert uit de collectie van het Rijksmuseum.
Rondleidingen en openstellingen
• Er zijn tijdens de tentoonstelling ook rondleidingen over de tentoonstelling te boeken. Elke zaterdag en zondag tussen 11-12 uur en dagelijks in de kerstvakantie is er een instaprondleiding. € 5 p.p. Ook kan er een privérondleiding geboekt worden.
• Op 6 oktober, 3 november, 1 december en 5 januari zijn er rondleidingen voor blinde en slechtziende bezoekers. Gratis (excl. toegang museum), maximaal 8 personen incl. begeleider. Reserveren via de website.
• Op 16 oktober, 20 november, 18 december en 15 januari zijn er rondleidingen in Nederlandse Gebarentaal. Gratis (excl. toegang museum), maximaal 10 personen per rondleiding. Reserveren via de website.
• Op 11 december is er een prikkelarme avondopenstelling voor de tentoonstelling Vergeet me niet. Meer informatie en reserveren op de website.
