Laatst geüpdatet op november 11, 2024 by Redactie
Internationale Vrouwendag 2024 was het startschot van het project Vrouwen van Amsterdam – een
ode. Het Amsterdam Museum deed die dag een oproep aan iedereen om een ode te maken aan een
vrouw die iets heeft betekend voor de stad en deze te delen op een online platform. Er zijn al
honderden odes aan vrouwen binnengekomen bij het museum en insturen kan nog steeds. Een
groot aantal van de vrouwen aan en over wie een ode is ingestuurd wordt uitgelicht in de
tentoonstelling: Vrouwen van Amsterdam – een ode.
Vrouwen van Amsterdam – een ode is een tentoonstelling die ontroert, aan het denken zet en
inspireert tot het maken van nóg meer odes aan en over vrouwen die een plaats verdienen in het
verhaal van Amsterdam. De tentoonstelling is te zien van zaterdag 14 december 2024 tot en met
zondag 31 augustus 2025 in het Amsterdam Museum aan de Amstel.
Imara Limon, hoofdconservator van het Amsterdam Museum: ‘’Zonder vrouwen zou Amsterdam niet
kunnen bestaan. Hun aanwezigheid heeft de stad mogelijk gemaakt én gevormd. Maar in de
geschiedenisboeken domineert het mannelijke perspectief. De tentoonstelling Vrouwen van
Amsterdam – een ode verandert dit en vormt een eerbetoon aan de onmisbare rol die vrouwen
hebben gespeeld in de stad. Voor de 750e verjaardag van Amsterdam vullen we de
stadsgeschiedenis aan.’’
Te zien
In de tentoonstelling maken bezoekers kennis met meer dan honderd vrouwen die door de eeuwen
heen hun stempel hebben gedrukt op de stad. Van inspirerende kunstenaars tot invloedrijke
ondernemers, van onvermoeibare activisten tot toegewijde sleutelfiguren in volksbuurten. Vrouwen
die stuk voor stuk iets hebben bijgedragen of betekend voor de stad Amsterdam en haar bewoners
worden middels een object uit de collectie van het Amsterdam Museum of een persoonlijk voorwerp
in bruikleen in de spotlights gezet. Hun verhaal, en waarom zij van belang waren, wordt verteld.
Ook is er een hele zaal in de tentoonstelling gewijd aan vrouwen die volledig buiten de schijnwerpers
zijn gebleven. Onopvallende, alledaagse vrouwen, die niet in de geschiedenisboeken staan vermeld
maar Amsterdam wel mede hebben gevormd. Waar kunstenaars, activisten en ondernemers soms
nog enige erkenning krijgen, blijven schoonmakers, dienstbodes, weeskinderen of
ongedocumenteerde vrouwen vaak anonieme personages in de verhalen van de stad. In de
tentoonstelling krijgen hun verhalen een plek. Zo ook die van de onbekende visverkoopster en de
ketelschuurster.
Hedendaagse kunst
Tien kunstenaars en ontwerpers zijn door het Amsterdam Museum gevraagd om een nieuw werk
voor de tentoonstelling te maken. Zij lieten zich inspireren door vrouwen die een impact hebben
gehad op hen, en daarmee op Amsterdam.
Zo brengt Tyna Adebowale (1982) met haar werk I have five moms, I turned out great een ode aan
het moederschap. Als kind groeide Adebowale op met vijf moederfiguren, die allemaal een
gelijkwaardige rol speelden in haar leven. Het werk is vooral een eerbetoon aan haar oudtante: een
van haar ‘moeders’. Via de geluidinstallatie horen bezoekers stemmen op de Dam, als knipoog naar
de vele moedertalen die daar worden gesproken.
Sarah van Sonsbeeck (1976) maakte voor de tentoonstelling een lichtinstallatie als ode aan Lau
Mazirel (1907-1974), een Amsterdamse advocate en verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog
en een vroege voorvechter van homo- en vrouwenrechten.
Met de installatie Partition #9 (sphere for Thea) 2024, brengt beeldend kunstenaar Charlott Markus
(1974) een ode aan de Amsterdamse Thea, die zij in 2017 ontmoette en mee bevriend raakte. Thea,
geboren als Theodore, maakte een lange reis naar zelfacceptatie. Markus reflecteert met haar
installatie op thema’s als identiteit, gelijkheid, vriendelijkheid en elkaar écht zien.
Çiğdem Yüksel (1989) brengt met haar kunstinstallatie in de tentoonstelling een ode aan de HTKB
(Hollanda Türkiye Kadinlar Birligi), de eerste vrouwenvereniging van vrouwen uit Turkije in Nederland,
opgericht in 1975. De vereniging deed veel voor vrouwen, van naailessen tot juridische hulp.
Andere kunstenaars en ontwerpers zijn Mounira Al Solh, Jan Hoek en Duran Lantink, Mina
Abouzahra, Yamuna Forzani en Céline Hurka, het tentoonstellingsontwerp door Studio L A en
illustraties door Hedy Tjin. In de tentoonstelling wisselen de zalen met hedendaagse kunstwerken en
ruimtes met collectiestukken elkaar af. Hierdoor worden heden en verleden verbonden.
Ontwerp en illustraties
De tentoonstelling is ontworpen door Studio L A. In een aantal zalen zijn ruimtelijke interventies van
hen te zien, gebaseerd op ontwerpen van zes vrouwelijke architecten in Amsterdam, als ode aan
hun werk: het Vossius Gymnasium door Marlies Rohmer (1957), het Homomonument door Karin
Daan (1944), de Speelvijver Gibraltarstraat door Jakoba Mulder (1900-1988), een
tentoonstellingsontwerp van Afaina de Jong (1977), een verdiepte tuin van Mien Ruys (1904-1999) en
de Silodam door Nathalie de Vries (1965). De illustraties in de tentoonstelling zijn gemaakt door Hedy
Tjin (1985).
Een cadeau aan de jarige stad
Het project Vrouwen van Amsterdam – een ode en deze tentoonstelling bouwt voort op eerdere
projecten van het Amsterdam Museum om de zichtbaarheid van vrouwen in de museumcollectie en
in de verhalen over de geschiedenis van Amsterdam te vergroten. In 2018 maakte het Amsterdam
Museum samen met gastconservator Els Kloek de tentoonstelling 1001 vrouwen in de 20ste eeuw en
sinds datzelfde jaar werkt het museum samen met vrouwengroepen in verschillende stadsdelen om
samen verhalen te verzamelen van vrouwen die betekenisvol zijn in hun wijk of buurt. Dit resulteerde
in de buurttentoonstellingen Vrouwen van Nieuw-West, Vrouwen van Zuidoost en Vrouwen van
Noord.
Voor de 750e verjaardag van de stad wil het Amsterdam Museum de geschiedenis van de stad
verrijken met waardevolle verhalen over vrouwen. Het museum vroeg op 8 maart 2024,
internationale vrouwendag, aan iedereen om een ode – een brief, een gedicht, een lied, een video of
een kunstwerk – te maken aan een vrouw die van groot of klein belang is geweest voor de stad. Het
insturen van odes resulteert in onder andere deze tentoonstelling, een podcastserie en een boek
dat verschijnt in 2025.
Drie musea onder één dak
Vanwege een grootschalige renovatie huist het Amsterdam Museum tijdelijk aan de Amstel 51. In dit
gebouw huizen drie musea: H’ART Museum, Museum van de Geest en het Amsterdam Museum.
H’ART Museum presenteert ter ere van 750 jaar Amsterdam twee jubileumtentoonstellingen. Een
tweeluik dat start met een feestelijke ode aan Amsterdam als kunststad. Een verzameling kunst van
75 kunstenaars, van toen en nu, is te zien in Happy Birthday Amsterdam (4 december 2024 – 16
maart 2025). En een tentoonstelling At home in Rembrandt’s Amsterdam (werktitel) (van 9 april tot
24 augustus 2025) met bijna 20 schilderijen van Rembrandt. Via een combiticket kunnen bezoekers
alle musea en tentoonstellingen in het gebouw bezoeken.
De tentoonstelling Vrouwen van Amsterdam – een ode is te zien van 14 december 2024 tot en met 31
augustus 2025 in het Amsterdam Museum aan de Amstel (Amstel 51).
Beeld: Jacob van Nieulandt, Visverkoopster, ca. 1617, collectie Amsterdam Museum
