Laatst geüpdatet op september 9, 2022 by Redactie
Onlangs is in Nederland Monkeypox ofwel apenpokken vastgesteld. Wat weten we ervan en wat moeten we weten over Monkeypox? We leggen het hieronder uit.
Wat is apenpokken?
Monkeypox is een virale zoönose, een virus dat van dieren op mensen wordt overgedragen. Het is endemisch in delen van Centraal- en West-Afrika. Monkeypox komt uit dezelfde familie als pokken, maar veroorzaakt minder ernstige ziekten. Monkeypox werd ontdekt in de late jaren 1940 toen uitbraken van een pokkenachtige ziekte plaatsvonden in apenkolonies die werden gebruikt voor onderzoek in Denemarken – vandaar de naam Monkeypox. Maar de naam is een verkeerde benaming. Apen kunnen worden geïnfecteerd door het virus, maar men denkt dat het vaker wordt verspreid door kleine knaagdieren en eekhoorns die inheems zijn in de bossen van Afrika.
Er zijn twee genetisch verschillende typen, of clades, van het apenpokkenvirus. De Centraal-Afrikaanse of Congobekken clade en West-Afrikaanse clade. Men denkt dat de Centraal-Afrikaanse clade zich gemakkelijker verspreidt en ernstiger ziekten veroorzaakt. Het wordt ook geassocieerd met een hoger sterftecijfer (6 – 10%) dan de West-Afrikaanse clade (1-3,5%).
Hoe krijg je apenpokken?
Overdracht kan optreden wanneer een persoon in contact komt met het virus van een dier, mens of materiaal dat besmet is met het virus, ook wel fomites genoemd. Het virus komt het lichaam binnen via een beschadigde huid, de luchtwegen of slijmvliezen, oftewel de ogen, neus of mond. Overdracht van dier op mens vindt meestal plaats door een beet of krab, het bereiden of eten van dieren in het wild, direct contact met lichaamsvloeistoffen of laesiemateriaal, of indirect contact via besmet materiaal zoals beddengoed.
Wat zijn de symptomen?
De eerste symptomen van apenpokken zijn typisch griepachtig. De eerste paar dagen van symptomen zijn koorts, hoofdpijn, pijn, vermoeidheid en gezwollen lymfeklieren. Binnen een paar dagen ontwikkelt zich een kenmerkende uitslag; de ziekte is meestal zelfbeperkend en duurt 2-4 weken.
Monkeypox is een ernstige infectie en kan dodelijk zijn; sterfteschattingen variëren van 1 – 3,5% voor de West-Afrikaanse clade en tot 10% voor de Centraal-Afrikaanse clade. Het is belangrijk op te merken dat deze cijfers afkomstig zijn uit Afrikaanse instellingen met minder middelen en een beperktere toegang tot gezondheidszorg. Van de gevallen die zijn gemeld in een omgeving met veel middelen – inclusief de uitbraak in 2003 in het middenwesten van de VS en invoer in Europa, Israël, Singapore, het VK en de VS – zijn er geen dodelijke slachtoffers gevallen. Dit suggereert dat ondersteunende zorg en behandeling zeer effectief kunnen zijn.
Zijn er vaccins en therapieën die kunnen worden gebruikt om apenpokken te voorkomen of te behandelen?
Omdat het apenpokkenvirus nauw verwant is aan het pokkenvirus, kan het pokkenvaccin mensen beschermen tegen het krijgen van apenpokken. Gegevens uit het verleden uit Afrika suggereren dat het pokkenvaccin voor ten minste 85% effectief is in het voorkomen van apenpokken. Vaccinaties tegen pokken en apenpokken zijn effectief in het beschermen van mensen tegen apenpokken wanneer ze worden gegeven vóór blootstelling aan apenpokken. Experts zijn ook van mening dat vaccinatie na blootstelling aan apenpokken de ziekte kan helpen voorkomen of minder ernstig kan maken.
Vaccinatie na blootstelling aan het apenpokkenvirus is nog steeds mogelijk. Hoe eerder een blootgestelde persoon het vaccin krijgt, hoe beter. Aanbevolen wordt om het vaccin binnen vier dagen na de blootstellingsdatum te geven om het begin van de ziekte te voorkomen. Indien gegeven tussen vier en veertien dagen na de datum van blootstelling, kan vaccinatie de ziektesymptomen verminderen, maar de ziekte mogelijk niet voorkomen.
Hoe bezorgd moeten we zijn?
Het risico van apenpokken voor het grote publiek is erg laag. Monkeypox is nog steeds een zeer zeldzame infectie en er zijn tot nu toe slechts een paar gevallen geïdentificeerd in Nederland. Dat gezegd hebbende, is het zorgwekkend wanneer we zien dat een virus zich anders gedraagt of zich verspreidt in een nieuwe populatie. We zien het virus zich door populaties verplaatsen op manieren die we nog niet eerder hebben gezien, dus het is een situatie die snelle aandacht en veel studie en actie vereist.
We bevinden ons nog in de beginfase om te begrijpen hoe en wanneer het virus uit Afrika is geïntroduceerd en of het het resultaat is van een enkele introductie of meerdere introducties. Er is ook een mogelijkheid dat het zich een tijdje geruisloos verspreidt zonder detectie en omdat we niet hebben gezocht, hebben we het niet gevonden. Met uitstekende ziektebewaking, casusonderzoek, contacttracering en sequentiebepaling van monsters zal dit in de loop van de tijd duidelijker worden. Het verhaal ontvouwt zich nog steeds, maar we weten niet eens waar we ons in het plot bevinden. Het is alsof je afstemt op een nieuwe serie, maar niet precies weet op welke aflevering je bent beland. Het kan aflevering 2 of aflevering 5 zijn. We hebben een deel van het oorspronkelijke verhaal gemist en moeten bijpraten.
Waar het op neerkomt, is dat apenpokken een zeldzame ziekte is. Het is onwaarschijnlijk dat de meeste mensen in Nederland er ooit mee in aanraking zullen komen. Hoewel het een substantiële ziekte is, heeft het (nog) geen dodelijke slachtoffers veroorzaakt in de westerse wereld. Er zijn vaccins en behandelingen. En de wereld is zich meer bewust van wat er nodig is om uitbraken in te dammen.
