Laatst geüpdatet op augustus 20, 2018 by Redactie
Als je denkt dat je iemand helpt door te liegen, wil je daar misschien nog een keer nadenken. Een leugen vertellen om iemand te helpen of te beschermen – een praktijk die bekend staat als prosociaal liegen – mislukt als de persoon die wordt voorgelogen de leugen als paternalistisch beschouwt, volgens nieuw onderzoek. In de studie vonden de onderzoekers dat goedbedoelde leugens een sterke wrok kunnen oproepen bij de persoon die is misleid. De onderzoekers identificeren een sleutelfactor die bepaalt of mensen positief of negatief reageren op prosociale leugens: de mate waarin de leugen ondubbelzinnige voordelen biedt voor de ontvanger. In sommige gevallen verwelkomen mensen bedrog, noteren de auteurs.
“Wanneer de ontvanger het erover eens is dat hij of zij beter kan worden voorgelogen, bijvoorbeeld wanneer de leugen het doelwit een geldelijke winst oplevert, of wanneer het doelwit al hun begeerten voor misleiding bekend heeft gemaakt aan de leugenaar, verwelkomen doelen misleiding. Maar als er een vraag is of de leugen superieur is aan de waarheid, zouden mensen liever niet misleid worden,” zei de onderzoeker.
De auteurs definiëren paternalistische leugens als die waarbij de leugenaar wordt gevraagd aannames te maken of liegen in het belang van de misleide partij is. Hoewel de meeste mensen het er bijvoorbeeld over eens zijn dat een bruid valselijk vertellen dat ze er mooi uitziet op haar huwelijksdag ten goede komt aan de bruid, kan er behoorlijk onenigheid bestaan over de voordelen van het ten onrechte vertellen aan een vriend dat ze er mooi uitziet in nieuwe kleding die ze probeert te dragen, wanneer de kleding in feite niet erg vleiend is en ze er beter af zou zijn zonder. Wanneer de communicators ervoor kiezen om in dit geval te liegen, handelen ze waarschijnlijk op basis van hun veronderstellingen over hoe de persoon met de waarheid zal omgaan.
Lees ook: 15 keren dat het oké is om te liegen tegen je vriendin
De doelen van paternalistische leugens neigen ertoe te geloven dat de leugenaar 1) geen goede bedoelingen heeft, 2) zijn autonomie schendt en/of 3) hun voorkeuren onjuist voorspelt.
“We vertellen soms leugens aan anderen, in de overtuiging dat ze zullen helpen, terwijl we in werkelijkheid handelen in een paternalistische veronderstelling dat liegen beter is dan de waarheid,” zei de onderzoeker. “Ons onderzoek laat zien dat in deze situaties de persoon aan de ontvangende kant zich waarschijnlijk bedrogen zal voelen.”
Het onderzoeksteam was verrast om te ontdekken dat zelfs wanneer paternalistische leugenaars hen uitleggen dat ze gelogen hebben omdat ze het goed bedoelden, de communicatie van intentie weinig bijdraagt aan het verminderen van wrok.
Bijvoorbeeld, vertelden onderzoekers dat de helft van de bedriegers de doelen expliciet vertelden dat ze de leugen hadden verteld omdat ze dachten dat dit het beste was voor de ontvanger. De andere helft kreeg geen dergelijke communicatie. Beide groepen hadden echter dezelfde niveaus van ongeluk met de bedriegers, en beide groepen waren even sceptisch over de bedriegers, wat suggereert dat ze simpelweg niet het woord geloofden van degenen die paternalistische leugens vertelden.
